_ دارو های افزاینده ادرار یا دیورتیک ها

این دارو ها به بدن کمک می کنند تا از شر آب و نمک (سدیم) راحت شود.این دارو ها سبب می شود کلیه ها مقدار بیشتری سدیم وارد ادرار کنند.سدیم با خروج از خون مقداری آب هم بیرون می آورد.این امر سبب کاهش مقدار مایعی می شود که در رگهای خونی جریان دارد و در نتیجه فشار وارده بر دیواره ی سرخرگها کاهش می یابد.

_ چند نوع دیورتیک وجود دارد

1.تیازید ها  2.دیورتیک های حلقوی (Loop) 3.دیورتیک هایی که از دفع پتاسیم جلوگیری می کنند    4.دیورتیک های اسمزی

_ موارد مصرف دارو های دیورتیک

درمان فشار خون بالا - ورم بافت (خیز) - سندرم تخمدان پلی کیستیک - بعضی بیماری های کلیه مثل سنگ کلیه - دیابتی که با تکرار ادرار مشخص می شود (دیابت بی مزه)  _ رشد مو در خانم ها با الگوی مردانه _ پوکی استخوان

_ عوارض جانبی و احتیاطات

عموما داروهای مطمئنی هستند اما دارای برخی عوارض جانبی نیز می باشند.پایین بودن سدیم خون،سرگیجه،سردرد،گرفتن دردناک عضله،افزایش قند خون،افزایش کلسترول و ...

_تیازید ها

دارو های دیورتیک صناعی هستند

­مکانیزم :

این دارو ها از بازجذب کلرو سدیم در لوله های انتهایی (ابتدای دیستال) کلیه جلوگیری می کند.تیازید ها علاوه بر جذب محدود کلرو سدیم موجب افزایش جذب مجدد کلسیم در لوله ی انتهایی می شوند.و به طور کلی اثر تیازید ها شامل دفع کلرو سدیم و کاهش دفع کلسیم است.مصرف تیازید ها منجر به ورود مقدار زیادی سدیم به درون لوله ی جمع کننده می شود که به دنبال خود افزایش دفع پتاسیم را به همراه دارد.همچنین با کاهش غلظت مایع خارج سلولی،غلظت رنین و آلدسترون پلاسما افزایش یافته که خود منجر به دفع پتاسیم می شود.

کاربرد های بالینی :

افزایش فشار خون و نارسایی احتقانی قلب

تیازید ها با افزایش دفع آب و نمک از فضای بین سلولی و کاهش حجم مایعات در گردش،موجب بهبودی در بیماری های فوق می شود.البته مصرف طولانی مدت آن سبب اتساع ماهیچه صاف عروق می شود.از این دارو ها در دیابت بی مزه نفروژنیک هم استفاده می شود که موجب کاهش پلی اوری و تشنگی مفرط در آنها می شود.مکانیسم احتمالی تیازید ها در این درمان کاهش حجم پلاسما و کاهش تصفیه ی گلومرولی و سرانجام افزایش جذب مجدد کلرو سدیم در لوله ی ابتدایی است.

عوارض جانبی :

سردرد،سرگیجه،ضعف و گاهی ناتوانی جنسی هم دیده شده است.

_ دیورتیک های نگه دارنده ی پتاسیم

مکانیسم:

این دارو ها از عمل آلدسترون در لوله جمع کننده ی موجود در بخش قشری جلوگیری به عمل می آورند.مکانیسم عمل آنها به 3 طریق است :

1.وقفه ی مستقیم گیرنده ی آلدسترون موجود در سیتوپلاسم مانند اسپیرونولاکتون ، پرورنون

2.وقفه ی تولید رنین یا آنژیوتانسین مانند دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی و کاپتوپریل

3.وقفه ی انتقال سدیم توسط لوله ی جمع کننده بطور مستقیم مانند تریامترین و آمیلورید

دارو های این دسته اغلب به عنوان دیورتیک های ضعیف معروفند و در بیشتر موارد همراه با دیورتیک های دفع کننده پتاسیم مصرف می شوند.در صورتی که این دارو ها به تنهایی مصرف شوند خیلی سریع باعث هیپرکالمی می شوند.

اسپیرونولاکتون و پرورنون استروئید های صناعی هستند که عملشان از طریق اتصال به گیرنده های سیتوپلاسمی مینرالوکورتیکوئید و سرانجام مهار کمپلکس گیرنده به هسته در سلول هدف انجام می گیرد.اثر این 2 دارو رابطه ی مستقیم با غلظت آلدسترون پلاسما دارد و اثر درمانی آنها به کندی ظاهر می شود یعنی برای کسب اثر درمانی چند روز وقت نیاز است.

تریامترین به طور مستقیم موجب مهار انتقال سدیم در لوله های جمع کننده می شود و این اثر با میزان آلدسترون خون رابطه ندارد.دفع سدیم،کلر،بیکربنات،منیزیم و کلسیم با این دارو افزایش می یابد.دفع بیکربنات از طریق آنزیم انیدراز کربنیک انجام نمی شود و محیط ادرار را کمی قلیایی می کند.یکی از اثرات مهم تریامترین کاهش دفع پتاسیم است.

کاربرد های بالینی :

این دارو جهت درمان هیپوکالمی و ایجاد دیورز ملایم در حالاتی مثل نارسایی احتقانی قلب،سیروز کبدی و نشانگان نفروتیک می شوند.اسپیرونولاکتون در درمان هایپرتنشن و اِدِم عود کننده به کار می رود.انواع مختلف دیورتیک های نگه دارنده ی پتاسیم پس از مصرف عوارضی مثل خواب آلودگی و خشکی دهان را به همراه دارند.

_ دیورتیک های موثر بر قوس هناه (Loop Duretices)

Furosemide ،Etha Crynicasid،Bumetanid نمونه های مشخص دیورتیک های موثر بر قوس هنله هستند.چون از بازجذب 20 - 25 درصد سدیم در قسمت ضخیم شاخه ی بالارو هنله جلوگیری می کنند.این دارو ها بعد از مصرف از راه خوراکی به سرعت جذب می شوند و از طریق پالایش گلومرولی و ترشح لوله ای دفع می شوند.

مکانیسم :

در قسمت شاخه بالا رو هنله یک انتقال فعال از 3 یون (Na+،K+،2Cl)انجام می پذیرد.دارو های موثر بر قوس هنله از این انتقال جلوگیری کرده و سرانجام موجب اثر دیورتیک قوی می شوند.قسمت ضخیم شاخه بالارو هنله دارای نقش فیزیولوژیک دیگری در جذب مجدد کاتیون های 2 ظرفیتی (کلسیم،منیزیم و ...) است که این عمل با مصرف دارو های دیورتیک موثر بر قوس هنله وقفه پیدا کرده و در نتیجه این مواد دفع می شوند.فورسمید گردش خون کلیوی را از طریق سیستم رنین-آنژیوتانسین و پروستاگلاندین ها افزایش داده و موجب توزیع مجدد خون در قسمت قشری کلیه می شود.

کاربرد های بالینی :

این دارو ها در درمان اِدِم ها ی همراه با نارسایی احتقانی قلب،سیروز کبدی و نارسایی کلیوی بدون آنوری مصرف دارند.قسمتی از اثر درمانی این داروها ممکن است ناشی از تغییرات همودینامیکی خارج کلیوی و قبل از اثر دیورتیک آنها باشد.دارو های این دسته در درمان ادم های مقاوم که به مصرف دارو های دیگر مثل تیازید ها و محدودیت استفاده از نمک پاسخ نداده اند مصرف می شوند.همچنین فورسمید در نارسایی بطن چپ و اِدِم ریوی مصرف می شود.در حالاتی مثل هیپرکلسیمی و اختلالات الکترولیتی مثل مسمومیت با یدورها،برومورها،فلوئور ها و پتاسیم از این دارو ها به خصوص فورسمید استفده می شود.

عوارض جانبی :

خشکی،سردرد،تهوع و استفراغ علایم ناشی از دفع کاتیون های 2 ظرفیتی و اختلالات شنوایی (که قابل برگشت است) از عوارض این دارو هاست.

_ دیورتیک های اسمزی

این نوع دیورتیک ها شامل مانیتول،اوره،گلیسرول و سوکروز می باشند.

مکانیسم :

مکانیسم این دارو ها از طریق مهار بازجذب آب از قسمت های مختلف لوله های کلیوی که به اب نفوذ پذیر می باشند انجام می گیرد.

سردسته این دارو ها مانیتول است که بعد از مصرف در بدن بدون متابولیز باقی مانده و عمدتا از مسیر پالایش گلومرولی دفع می گردد.مصرف از راه خوراکی موجب اسهال اسمزی می شود

کاربرد بالینی :

گاهی اوقات مانیتول به صورت خوراکی به همراه ذغال فعال جهت دفع مواد سمی از دستگاه گوارش استفاده می شود.مانیتول به صورت تزریقی در اندازه گیری میزان پالایش گلومرولی مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض جانبی :

چون مانیتول به درون مایع خارج سلولی توزیع می شود آب درون سلول را بیرون می کشد و سرانجام ممکن است یک افزایش حاد حجم مایع خارج سلولی به وجود آورد.در بیمارانی که جبران قلبی ضعیفی دارند عارضه فوق خطرناک است.اوره یک محرک بافتی است و اگر هنگام تزریق به اطراف ریخته شود موجب ترومبوز می شود.گلیسرول در بدن تجزیه شده و ممکن است منجر به هایپرگلیسمی و گلیکوزاوری شود.یکی از عوارض عمومی دیورتیک های اسمزی، سردرد،تهوع و استفراغ است.